Široko rasprostranjeni radnički štrajkovi i protesti poljoprivrednika širom Evrope ukazuju na sve veći raskol između ekonomskih interesa običnih ljudi i nadnacionalnih planova eurokratije.
Politika dekarbonizacije evropske privrede i njenog prelaska na obnovljive izvore energije je plemenit cilj, ali će za ovu tranziciju biti potrebna finansijska podrška kompletnih privrednih sektora.
Zelena agenda bi mogla funkcionirati, u kombinaciji sa subvencijama, ali finansiranje Ukrajine stvorilo je ogromnu finansijsku i makroekonomsku prepreku dekarbonizaciji.
Umjesto da ovu dilemu riješi demokratskim konsenzusom, rukovodstvo EU u Briselu bira birokratski nalog i naoružava finansije protiv otpornih članica, poput Mađarske.
A posthladnoratovska historija širenja EU sadrži odgovor na pitanje zašto korporativni interesi trenutno prevladavaju nad nacionalno-demokratskim.
Odjeci iz prošlosti
Raspad sovjetskog bloka i SSSR-a 1991. radikalno je transformirao političke i geografske koordinate Evroazije i postavio egzistencijalno pitanje: je li zapadnoevropsko jedinstvo u sjenci Sovjetskog Carstva bilo privremeno dostignuće ili se moglo proširiti na ostatak kontinenta?
Od 1975. godine Konferencija za sigurnost i saradnju u Evropi (nadograđena u 'Organizaciju' 1995.) radila je konsenzusom i nije se pridržavala preferencija SAD-a. Dakle, tokom 1990-ih, NATO se pojavio kao preferirano mjesto za proizvodnju transatlantskog pristanka.
U međuvremenu, Evropska unija se proširila na montažni način bez rekonceptualizacije novih sporazuma i institucija.
S jedne strane, to je dalo predvidljivost postsovjetskom unutrašnjem i međunarodnom poretku. Uspješno jednostrano ujedinjenje Njemačke postalo je obrazac – pridružiti se klubu pobjednika značilo je poštivanje Zapadnih pravila i institucija.
S druge strane, kao što se obično dešava s multinacionalnim organizacijama, Evropa je bila dobra samo u rješavanju ograničenih i dobro definiranih problema. I što je Evropska unija postajala veća, proces formiranja konsenzusa je postajao složeniji i dugotrajniji.
Koncept “pobjede” u Hladnom ratu pojavio se kao oruđe provođenja konsenzusa – naš put je bio pravi put. Ali ovo je imalo svoju cijenu.
Komunizam je viđen kao egzistencijalna prijetnja, a kapitalizam je promovisan kao intelektualno originalniji, društveno inovativniji i politički prilagodljiviji. Međutim, ova fleksibilnost je brzo nestala tokom 1990-ih.
Za EU i širi Zapad „pobjeda“ u Hladnom ratu nije značila toliko kraj historije koliko kraj historijske svijesti.
Pa ipak, slijed pristupanja EU-NATO-u za postsovjetske države pružio je najbolje od oba svijeta – Sjedinjene Američke Države su platile sigurnost EU, dok su jeftine i pouzdane ruske isporuke nafte i plina subvencionirale postkomunističke tranzicije i brz ekonomski rast.
Šta bi moglo poći po zlu?
Nakon decenije širenja i razvoja centralizovanih i neizabranih institucija u Briselu, Evropska unija je ušla u 2000-te kao moćan trgovinski blok koji je mogao da diktira cijene nafte i gasa Ruskoj Federaciji, koja se nevoljko prilagodila.
Ali od 2008. planovi za proširenje NATO-a na bivše sovjetske republike – Gruziju i Ukrajinu – počeli su sukobljavati sigurnost i ekonomski prosperitet.
Kako je rukovodstvo EU počelo da koristi ekonomske i finansijske poluge kako bi uskladilo zemlje članice s geopolitikom i prisililo ih da svoje domaće ekonomske interese žrtvuju interesima NATO-a, počela je predvidljiva populistička kontrareakcija.
Posljednji samiti EU pokazuju sve dublje rascjepe između globalističke evrokracije i ljudi kojima ona vlada.
Kako se kolačić raspao?
U svojoj podršci širenju NATO-a u Ukrajinu, Evropska unija je mislila da kazni Rusiju tako što će se isključiti iz njenih resursa ugljika, ali sada kupuje isti ruski plin u tečnom obliku, a ostatak uvozi iz SAD-a po mnogo višim cijenama koje su razorne evropske ekonomije.
Najviše je pretrpjela Njemačka, ali više evropskih zvaničnika sada govori o "deindustrijalizaciji" cijelog bloka. Budući da sposobnost Njemačke da podmiri najveći dio računa EU nestaje, ovaj trend je loš za dugoročni ekonomski rast cijelog bloka.
Istovremena posvećenost finansiranju ukrajinske vlade dodatno naglašava smanjenje evropskih ekonomija. Ovo djeluje direktno protiv zelene agende, koja slijedi vremenski provjereni obrazac svih velikih reformi – one uvijek koštaju prije nego što donesu korist.
Jeftini ruski plin trebao je djelovati kao veza s čistim ugljikom tokom bolne, ali neophodne zelene tranzicije, zbog čega su Nijemci tražili od Rusa da izgrade plinovod Sjeverni tok 2.
Ali sa svojom sabotažom usred sukoba između Rusije i Ukrajine, zelena tranzicija i podrška Kijevu obećavaju da će biti mnogo skuplji nego što bi inače bili.
MMF je zabilježio pad privrednog rasta evropskih zemalja za 2023. godinu, dok je Rusija izašla kao najuspješnija ekonomija u Evropi za tu godinu.
U junu su izbori za Evropski parlament, a anketari očekuju oštar pomak birača prema krajnje desnim strankama, koje također bilježe popularnost na lokalnim izborima širom Evrope, a posebno u Njemačkoj.
Kraj Hladnog rata spojio je sve evropske političke stranke u hipercentralizovani, proglobalizacijski mainstream koji je uzimao sve veće količine odluka iz ruku izabranih nacionalnih lidera.
Sada Evropska unija planira uspostaviti komesara odbrane, pa čak i ponuditi euroobveznice kako bi prikupila novac. Kako bi pokrila isplate kamata na ove obveznice, EU će tada krenuti u uvođenje nove šeme oporezivanja širom Evrope, koja će eurokratiju učiniti finansijski nezavisnom od svojih država članica.
Ukoliko građani Evrope ne uspiju obuzdati ovaj proces, mogli bi početi gledati na EU kao na parazita koji se hrani Evropom kao svojim domaćinom.
Ako EU ne pronađe diplomatsko rješenje za rat u Ukrajini, obnovi svoje odnose s Rusijom i rekonceptualizira svoju sigurnost u euroazijskim okvirima, ne samo da će zelena tranzicija preći sve pragove klimatskih promjena, već bi se Evropska unija mogla samouništiti katalizirajući ekstremne političke alternative koje će je potkopati.
*Mišljenja izražena u ovom članku su autorova i ne odražavaju nužno uređivačku politiku TRT Balkan.
