Druga anketa provedena nedavno među Amerikancima pokazala je mnogo veći porast zabrinutosti za okoliš među ispitanicima koji su skloni demokratama (27 posto) u poređenju sa onima koji su bliski republikancima (6 posto).
Uviđanje zašto ljudi mogu zanemariti naučne dokaze prilikom formiranja mišljenja moglo bi pomoći naučnicima i istraživačima da bolje kominiciraju sa javnošću. U tom smislu, nedavno su istraživači istakli četiri ključna razloga zašto ljudi mogu ignorisati naučne dokaze prilikom formiranja mišljenja.
“Autori predlažu mnoge važne preporuke s ciljem promocije naučnih dokaza“, rekao je dr. Dietram Scheufele, ugledni profesor na Univerzitetu Wisconsin-Madison. “Možda je najvažnija preporuka: prenosite svoje poruke na način koji odgovara, a ne ismijava stvari koje su važne ljudima do kojih pokušavate doći“, objasnio je ovaj profesor.
Istraživanje je objavljeno u američkom naučnom časopisu “The Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS).
Za potrebe studije istraživači su povezali savremena otkrića o antinaučnim stavovima sa principima iz istraživanja o stavovima, uvjerenjima, društvenom utjecaju, društvenom identitetu i prihvatanju nasuprot odbacivanju informacija.
Pritom su identifikovali četiri glavna principa koja su u osnovi samog odbacivanja naučnih dokaza prilikom formiranja mišljenja:
Izvor naučne poruke – kada se izvori naučnih informacija, kao što su naučnici, percipiraju kao nestručni ili nepouzdani;
Primalac naučne poruke – kada naučne informacije pokrenu nečiji društveni identitet kao člana grupe koja ima antinaučne stavove, a koja je nedovoljno zastupljena u nauci ili iskorištena naučnim radom;
Sama naučna poruka – kada su naučne informacije u suprotnosti sa već postojećim vjerovanjima, onim što ljudi misle da je povoljno i već postojećim osjećajem morala;
Neusklađenost između slanja poruke i epistemičkog stila primaoca – kada se informacije dostavljaju na načine koje čitalac konceptualno ne razumije.
Značaj naučne pismenosti
Dr. Bastiaan Rutjens, docent socijalne psihologije na Univerzitetu u Amsterdamu, smatra da je “važno shvatiti da antinaučna uvjerenja ne predstavljaju neki monolitni entitet, već su prilično raznolika“.
“U nekim slučajevima naučna pismenost je važniji prethodnik i stoga bi princip koji se odnosi na način razmišljanja mogao biti važniji, dok u drugim slučajevima politička ideologija igra ključnu ulogu, a u nekim drugim slučajevima se religijska ili duhovna uvjerenja sukobljavaju sa naučnim teorijama”, mišljenja je Rutjens.
Suprotstavljanje antinaučnim uvjerenjima
Kako bi se suprotstavili gore navedenim principima, istraživači su predložili nekoliko rješenja. Za potrebe “izvora naučne poruke” preporučili su poboljšanje percipirane validnosti aktivnosti naučnika, prenošenje bliskosti i prosocijalnih ciljeva u naučnoj komunikaciji i korištenje pristupačnog jezika i prenošenje poruke tako da izvor nije antagonistički, pokazujući obje strane argumenta.
Da bi se obratili “primaocu naučne poruke“, preporučili su aktiviranje zajedničkog ili nadređenog identiteta prilikom prenošenja naučnih dokaza i saradnju sa marginalizovanim zajednicama.
Za potrebe "same naučne poruke" istraživači su preporučili predavanja za naučno zaključivanje, metodu razotkrivanja laži, snažne argumente, samopotvrđivanje, moralno preoblikovanje, povećanje percipirane prirodnosti i moralnu čistoću naučnih inovacija.
Nauka je proces usavršavanja znanja
Dr. Scott Morgan, vanredni profesor psihologije na Univerzitetu Drew, ističe da javnost možda neće uvijek razumjeti da je nauka proces usavršavanja znanja.
“Iako se greške dešavaju, naučnik će obnoviti svoja uvjerenja u svjetlu najboljih dokaza. Javnost može povjerovati da naučnici 'ne znaju o čemu pričaju', a zapravo se bore s novim, složenim informacijama i ažuriraju uvjerenja u svjetlu novih otkrića.”
Istraživači su stoga zaključili da "naučnici treba da budu spremni da suosjećaju" sa ljudima do kojih pokušavaju da dopru kako bi najbolje prenijeli svoje ideje.
Dr. Scheufele također navodi da, iako naučne studije mogu pružiti statističke dokaze za različita pitanja, bilo da se odnose na javno zdravlje ili životnu sredinu, one ne mogu reći ljudima da li treba da postupaju u skladu s tim.
