Psihička nestabilnost, bolest, depresija, droga, alkohol i traume samo su dio razloga zbog kojih ljudi sebi oduzimaju život. Samoubistva su među prvih 20 razloga smrti u svijetu. Svake godine između 700.000 i 800.000 ljudi umiru zbog samoubistva, pokazuje statistika Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), što je, grubo rečeno, jedno samoubistvo na svakih 40 sekundi.
Samoubistvo je u nekim zemljama među tri razloga smrti u starosnoj grupi od 10 do 24 godine. Ovaj čin namjernog uzrokovanja smrti je problem svugdje u svijetu, bez obzira na naciju, kulturu, religiju, spol ili rasu.
No, koliko je ova negativna pojava prisutna u balkanskim zemljama, pokazuju statistike Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) za 2022. godinu. TRT Balkan vam u nastavku donosi stopu samoubistava na 100.000 stanovnika u regionu Balkana.
Crna Gora s najvećom stopom samoubistava u regionu
Prema statistici Svjetske zdravstvene organizacije, najgore je stanje u Crnoj Gori. Ukupno 21 osoba izvršila je samoubistvo na svakih 100.000 stanovnika Crne Gore. Najveći broj, odnosno 75 odsto onih koji su sebi oduzeli život su muškarci.
Hrvatska drugorangirana
U Hrvatskoj 16,4 osoba na svakih 100.000 stanovnika odluči okončati svoj život samoubistvom. Od ukupnog broja, 75% samoubistava u Hrvatskoj počine muškarci.
Srbija i BiH s gotovo identičnim brojkama
Samoubistva su problem i u Srbiji, gdje ubistvo počini 11,4 od 100.000 stanovnika. U ovoj zemlji, 72 odsto onih koji su sebi oduzeli život su muškarci, a 28 odsto su žene.
Bosna i Hercegovina ima gotovo isti broj samoubistava kao Srbija, gdje se 10,9 samoubistva izvrši na 100.000 stanovnika, od kojih su 80 odsto muškarci, a 20 odsto žene.
Sjeverna Makedonija pretposljednja u regionu
U Sjevernoj Makedoniji, prema statistici Svjetske zdravstvene organizacije, 9,4 osoba na 100.000 stanovnika je izvršilo samoubistvo. Slično kao i u drugim zemljama regiona, 74% su muškarci, a 26% žene.
Albanija s najvećim procentom žena samoubica
Albanija ima znatno manji broj samoubistava od zemalja u regionu. U zemlji ima 4,3 samoubistava na 100.000 stanovnika. Ipak, statistika pokazuje da Albanija ima malo veći procenat žena koje su izvršile samoubistvo, odnosno 32 odsto, dok su 68 odsto samoubistava počinili muškarci.
Glavni faktori koji vode do samoubistva
Prema Centru za javno zdravlje u Skoplju, vodeći uzrok samoubistva je psihička nestabilnost.
„Depresija i psihička nestabilnost, konzumiranje alkohola, nasilje, različiti gubici u toku života, kulturna i društvena pozadina - predstavljaju važne faktore rizika za samoubistvo. Ovi faktori se odnose na samoubistva u Evropi i Sjevernoj Americi, dok u azijskim zemljama impulsivnost igra najveću ulogu. Samoubistvo je kompleksno i uključuje psihološke, socijalne, biološke, kulturne i druge faktore sredine“, ističu iz Centra za javno zdravlje u Skoplju.
Tranzicija među uzrocima samoubistava
Kada je riječ o samoubistvima u Albaniji, sociolog iz Skoplja, Ali Pajaziti, za TRT Balkan kaže da ona predstavljaju patološku pojavu koja ima veze s prethodnim turbulentnim stanjem ličnosti, što se reflektuje fatalnom odlukom.
„Ovakve brojke pokazuju da je kod Albanaca ova pojava manje rasprostranjena jer je albanska kultura nije poznavala do prije tri decenije. Proces tranzicije prema liberalnoj demokratiji i tržišna ekonomija učinili su je prisutnom i kod najkonzervativnijeg stanovništva na Balkanu, Albanaca, ali rjeđe u poređenju s drugim narodima“, smatra Pajaziti.
On dodaje da su Srbi, Hrvati, Bosanci i Crnogorci i ranije živjeli u prosperitetu, ali neki od njih su doživjeli očaj za vrijeme tranzicije.
„S druge strane, Albanci su bili inferiorni i drugostepeni u Jugoslaviji, i živjeli su veoma loše u Albaniji za vrijeme komunizma, dok su danas ekonomski napredni i imaju kvalitetan život“, naglašava Pajaziti.
Tradicija, kao i poboljšana situacija i blagostanje, prema njegovom mišljenju, utječu na najnižu statistiku o samoubistvima kod Albanaca. Međutim, ni oni nisu imuni, pa su u poslijeratnom Kosovu i u Albaniji posljednjih godina evidentirani brojni slučajevi samoubistava.
