Čuveni portret osmanskog sultana Mehmeda Fatiha Osvajača, koji je izradio italijanski umjetnik Gentile Bellini, izložen je u Muzeju Viktorije i Alberta (VA) u Londonu, zajedno sa reljefnim bronzanim medaljonima sa portretom Osvajača koje je Bellini izradio sa još dva umjetnika.
Ovo djelo kritika smatra modernim portretom jednog od najznačajnijih lidera Srednjeg vijeka.
Priča o Belinijevom portretu “Sultan Mehmed II“ i o tri bronzana medaljona počinje sultanovim pozivom Belliniju da posjeti Istanbul.
Osmansko carstvo je nakon potpisivanja sporazuma sa Republikom Venecijom, zatražilo od Venecije 1479. godine da pošalje umjetnika koji je bio uspješan i u slikarstvu i u vajarstvu u Istanbul.
Bellini je tako stigao u Istanbul i zadržao se tamo do 1481. godine. U tom periodu izradio je medaljon i portret sultana Mehmeda Osvajača, te je prikazao osmanske građane, pejzaže i nošnju tog vremena.
Prema Giorgiju Vasariju, piscu iz 16. vijeka koji je pisao biografije italijanskih renesansnih umjetnika, izrada portreta počela je u Istanbulu, ali je završena u Veneciji.
“Osvajač svijeta“
Zapisi na slici su vremenom oštećeni, ali se jasno vidi da piše “25. dan novembra 1480.“.
Pažnju privlači i natpis “Victor Orbis“ (Osvajač svijeta) koji se nalazi na donjem dijelu slike.
Portret je i primjer tehnike opisivanja osobina ljudi simbolima.
Tri krune u gornjem desnom i lijevom uglu portreta simboliziraju tri velike pobjede Fatiha. Ovo ukazuje na osvajanje Istanbula, što simbolizuje pad Rimskog carstva, i osvajanje Konye i Trabzona, što znači osvajanje Anadolije.
S druge strane, vrata na kojima je prikazan Mehmed Osvajač simboliziraju mjesto uspostavljanja države i pravde u osmanskoj umjetnosti. Navodi se da je Bellini koristio vrata na svom portretu tako što je nacrtao vrata crkve Svetog Zaharija, koja se smatra simbolom ulaska iz zla u dobro.
Crveno-bijeli turban sultana Mehmeda odražava njegovu političku i vjersku poziciju, a njegov bočni stav odražava modu portretnog crtanja tog perioda. Uključivanje Fatihovog zakrivljenog nosa i isturene brade na portretu ističe se kao jedan od prvih primjera trenda prikazivanja osobe kakva jeste.
Tri medaljona koji prikazuju Mehmeda Osvajača
Bellinijeva slika nije jedino djelo koje prikazuje Mehmeda Osvajača u čuvenom londonskom muzeju VA. Izložba uključuje i Bellinijev reljefni bronzani medaljon koji prikazuje sultana Mehmeda.
Bellinijev medaljon i portret važni su u smislu da je Fatih Osvajač tako postao dobro poznato lice u Evropi tog perioda.
Vlasnik još jednog medaljona s portretom sultana Mehmeda Osvajača je Constanza de Ferrera. Na poleđini ovog djela vidi se Fatih na konju. I ovaj umjetnik je posjetio Istanbul po sultanovom pozivu.
Treći Fatihov medaljon djelo je Bertolda di Giovannija i na njegovoj poleđini se nalazi reljef mladića na konjskoj zaprezi. Giovanni je bio dvorski vajar porodice Medici i nikada nije bio u Istanbulu, a njegov medaljon je inspirisan Bellinijevom slikom.
Mlada figura na konjskoj zaprezi na poleđini novčića simbolizira Fatihove vojne pobjede.
Ostavština kolekcionara
Iako se zna ko je donio sliku i medaljone u muzeje, nema podataka o tome kako su ti ljudi došli do njih.
Prema podacima Muzeja Viktorije i Alberta, koji je u poslednjih deset godina posjetilo oko 30 miliona ljudi, Fatihov portret je u vlasništvu Nacionalne galerije i u njen inventar je uvrštena 1916. godine kao ostavština Britanca. Diplomate po imenu Austen Henry Layard.
Layard je bio ambasador Engleske u Istanbulu 1877. godine, a također je služio kao diplomata na različitim nivoima i šef tima za arheološka istraživanja u osmanskim zemljama u različitim periodima.
Layard je djetinjstvo proveo u Veneciji i tamo je živio u penziji. Sakupljao je umjetnička djela i mogao je lako prokrijumčariti mnoga umjetnička djela u Englesku, zahvaljujući imunitetu koji mu je dala diplomatija.
Medaljoni Di Giovannija i De Ferrere su među djelima poklonjenim muzeju od biznismena i kolekcionara Georgea Saltinga, koji je umro 1909. godine.
