U nedelju, 13. novembra, širom Srbije birači upisani u birački spisak nacionalnih manjina biraće svoje predstavnike u 23 nacionalna saveta.
Pravo da bira svoje predstavnike u nacionalnim savetima imaće oko 456.199 građana Srbije koji se izjašnjavaju kao pripadnici nacionalnih manjina. Glasanje na neposrednim izborima biće sprovedeno na 949 biračkih mesta, dok će se elektorske skupštine održati istog dana, sa početkom u 12 časova, javlja Anadolu Agency.
U skladu sa Odlukom o raspisivanju izbora za članove nacionalnih saveta nacionalnih manjina, kojom je određeno da će se izbori održati 13. novembra 2022. godine, 19 nacionalnih manjina biraće članove nacionalnog saveta na neposrednim izborima, i to: albanska, aškalijska, bošnjačka, bugarska, bunjevačka, vlaška, grčka, egipatska, mađarska, nemačka, poljska, romska, rumunska, ruska, rusinska, slovačka, slovenačka, ukrajinska i češka.
Poseban birački spisak
Četiri nacionalne manjine će birati članove za nacionalne savete putem elektorske skupštine, i to: makedonska, hrvatska, crnogorska i goranska.
To praktično znači da će građani sa biračkim pravom za izbore u ove četiri zajednice davati potpise kandidatima koji će ih, ukoliko dobiju potreban broj potpisa, kasnije predstavljati na elektorskoj skupštini i birati sastav nacionalnog saveta.
Pravo za učešće na izborima imaće samo oni građani Republike Srbije koji su upisani u posebni birački spisak za pripadnike nacionalnih manjina, jer se biračko pravo za glasanje na izborima za nacionalne savete ne stiče izjašnjavanjem na popisu stanovništva, već upisom u posebni birački spisak.
Novi ministar za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog Tomislav Žigmanov 28. oktobra 2022. godine u 24 časa doneo je Rešenje o zaključenju posebnog biračkog spiska nacionalne manjine.
U zakonskom roku je potvrđeno 50 izbornih lista, za 19 saveta nacionalnih manjina.
Albanci, Bošnjaci, Rusi i Rusini s najviše kandidatskih listi
Pet kandidatskih listi Republička izborna komisija je potvrdila za albansku, bošnjačku, rusinsku i rusku nacionalnu zajednicu, četiri liste podnele su Aškalije, po tri liste imaju bugarska, bunjevačka, egipatska i slovačka nacionalna manjina.
Birači za nacionalne savete Roma, Rumuna, Ukrajinaca i Čeha biraće svoje predstavnike između dve liste, dok samo jednu listu kandidata za ove izbore za nacionalni savet imaju vlaška, grčka, nemačka, poljska, slovenačka i najbrojnija mađarska nacionalna manjina.
Republička izborna komisija donela je i odluku o štampanju glasačkih listića kojih će, kako je objavljeno, za svaku nacionalnu zajednicu biti nekoliko desetina više, zbog rezerve. Tako je za glasanje na neposrednim izborima za članove nacionalnih saveta štampano 457.565 glasačkih listića, od čega najviše za izbor mađarske nacionalne manjine - 116.865 i bošnjačke – 114.043 listića.
Za romsku manjinu odštampano je 65.699 listića, a 35.718 za Albance. Najmanje glasačkih listića štampano je za izbor češkog nacionalnog saveta - 1.497 Čeha, odnosno za poljski nacionalni savet - 327 listića.
Pad broja prijavljenih u biračkom spisku
Ukoliko se ovi podaci uporede sa izborima pre četiri godine, broj prijavljenih u biračkom spisku za izbor nacionalnih saveta nacionalnih manjina opao je za čak 50.000 ljudi, ali je u odnosu na sve ostale broj Bošnjaka koji će birati svoje predstavnike u nacionalnom savetu između dva ciklusa porastao za nešto više od 10.000 ljudi.
Najviše birača će, kako se očekuje, svoje biračko pravo iskoristiti u Vojvodini, na čijoj teritoriji je sedište čak 17 nacionalnih saveta nacionalnih manjina u Srbiji. Na području Sandžaka najviše birača biraće predstavnike Nacionalnog saveta bošnjačke nacionalne manjine, gde se u Novom Pazaru nalazi i sedište Nacionalnog saveta Bošnjaka.
Zakon o nacionalnim savetima nacionalnih manjina propisuje da, u zavisnosti od broja pripadnika nacionalne zajednice, broj članova nacionalnog saveta varira od 15 do 35 članova. Zajednice koje na popisu imaju manje od 10.000 pripadnika imaju 15, a nacionalne zajednice sa više od 100.000 imaju 35 članova.
Listići na jeziku nacionalne manjine
Članovi Republičke izborne komisije doneli su i Odluku o obliku i izgledu glasačkih listića za glasanje na neposrednim izborima za članove nacionalnih saveta nacionalnih manjina, prema kojoj će se za izbor članova nacionalnih saveta vlaške, grčke, nemačke, poljske, romske, ruske, slovenačke i ukrajinske nacionalne manjine štampati listići na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu. Za članove nacionalnih saveta albanske, aškalijske, bošnjačke, bugarske, bunjevačke, egipatske, mađarske, rumunske, rusinske, slovačke i češke nacionalne manjine štampaće se dvojezični listići na srpskom jeziku, ćiriličnom pismu i na jeziku i pismu nacionalne manjine.
Nacionalni saveti imaju ovlašćenja u uređivanju obrazovnog programa na jeziku svoje nacionalne zajednice, kao i u oblasti kulture informisanja i drugim oblastima.
