Srbija: Sećanje na žrtve Novosadske racije iz januara 1942.

Polaganjem venaca kod spomenika “Porodica“ na Keju žrtava racije i molitvenim pomenima za postradale u Novom Sadu je danas obeležena 81 godina od Novosadske racije, kada su mađarski fašisti od 21. do 23. januara 1942. pobili i pod led Dunava bacili više od hiljadu Novosađana, najviše Srba i Jevreja.

“Postoje datumi koji nisu samo deo istorije i sećanja već predstavljaju veliku životnu lekciju za sve nas i za one posle nas. U te datume spadaju i ovi januarski dani u kojima u tišini, pored spomenika 'Porodica', održavamo pomen na jezivo stradanje naših sugrađana pre 81 godinu, kada je mučki ubijeno preko 1.300 Srba, Jevreja, Roma, dece, staraca, celih porodica samo zato što su pripadali drugom narodu i drugoj veri“, rekao je novosadski gradonačelnik Milan Đurić, pozivajući okupljene na Keju žrtava racije da minutom ćutanja odaju počast žrtvama tog stradanja.

Đurić je naglasio da je, nažalost, Novi Sad naučio da živi sa večnom tugom na nevine žrtve, na cele porodice koje su stradale, na generacije koje su nestale u ledenoj vodi Dunava, navodeći novosadske porodice Goldštajn, Ljubojev, Šosberger, Sremčević, Jovandić…, koje su gotovo iskorenjene u novosadskoj trodnevnoj raciji.

Naveo je i da je spomenik “Porodica“, koji simbolizuje stradanje u Drugom svetskom ratu podsećanje na najtužnije dane u istoriji Novog Sada, “ali opomena da ljudsko uvek mora da pobedi i da prevlada nad mržnjom i neljudskim“.

Đurić je rekao da je grad Novi Sad, negujući kulturu sećanja, pokrenuo proces izgradnje memorijalnog centra posvećenog žrtvama januarskog pogroma 1942. godine.

“To je naša ljudska i istorijska obaveza i odgovornost. To je naš odgovor, jer je očigledna namera okupatora koji su sejali smrt ulicama našeg grada bila da se sećanje na žrtve izbriše. Zato su ih i bacili u zaleđenu reku da bi zauvek nestali. Ovaj Novi Sad to neće dozvoliti. Negovaćemo sećanje na sve žrtve i učiti generacije koje dolaze da zločini nemaju opravdanja i da ih ne dozvole nikad više“, naglasio je gradonačelnik Novog Sada.

Pozvao je sve da budu jedinstveni u osudi ovog krvavog okupatorskog pira nad Novosađanima.

“Želim da nastavimo da negujemo zajedništvo, da se borimo da savladamo sve ono što može da nas podeli ili suprotstavi. Želim da svima pokažemo da ljude cenimo po tome kakvi su, a ne kog su roda, vere ili nacije. Naš Novi Sad je grad mladih, grad kulture, iznikao na temelju nevine krvi srpske, jevrejske, romske i svih ostalih nevino postradalih. On je naša zajednička kuća koju gradimo u slozi i ljubavi i tako da budemo odbrambeni bedem svakoj mržnji i bezumlju, kulturna luka dobrih ljudi sa dobrim namerama“, zaključio je Đurić.

Pravoslavni crkveni pomen za postradale služio je vladika valjevski Isihije u sasluženju novosadskog pravoslavnog sveštenstva, dok je jevrejski obred predvodio vrhovni rabin Srbije Isak Asijel. Komemoraciji je, između ostalih, prisustvovao i muftija vojvođanski Islamske zajednice Srbije Muhamed Ziljkić.

Kod spomenika “Porodica“ vence su položili predstavnici Grada Novog Sada, Pokrajinske vlade, Skupštine Vojvodine, ambasada Izraela i Mađarske, Jevrejskih opština, romskih udruženja gradova stradalnika iz Drugog svetskog rata: Niša, Kragujevca, Kraljeva, Šapca, Sremske Mitrovice i Zemuna, a u ime potomaka žrtava Novosadske racije venac je položio Đorđe Milić. Venac u pomen na žrtve Novosadske racije spušten je i s broda u Dunav.

Nakon centralnog programa, na ulasku u novosadsku plažu Štrand, kod spomen-obeležja, služen je takođe pomen žrtvama racije, jer su upravo na tom mestu okupacione snage dovodili Novosađane, ubijali ih i bacali pod led Dunava.

Novosadska racija deo je kampanje koje su mađarske okupacione snage sprovele u južnoj Bačkoj uoči pravoslavnog Božića u Šajkaškoj oblasti, a racija je krajem januara okončana u Bečeju, ostavljajući iza sebe ubijene, prema podacima istoričara, više od 4.000 ljudi najviše Srba, Jevreja i Roma, od čega oko 500 dece. Tačan broj žrtava se ne zna, pošto su ubijane i pod led Tise i Dunava bacane čitave porodice iza kojih nije ostalo živih svedoka.