Šta je zapravo litij i zašto ga svi žele?
Litij je najlakši od svih poznatih metala. Zbog velike potražnje, naziva se i bijelo zlato ili bijela nafta današnjice.
Ono što je bila nafta krajem 19. vijeka, glavni pokretač industrijske revolucije, danas je postao litij. Neophodan je za pravljenje punjivih baterija koje napajaju stvari poput laptopa, mobilnih telefona i električnih automobila.
Kako iz dana u dan raste broj ovih uređaja, tako raste i potreba za litijem. Globalna proizvodnja se gotovo učetverostručila tokom posljednje decenije, ali to još nije dovoljno.
Prema predviđanjima istraživača, globalna potražnja za litijem mogla bi se povećati gotovo deset puta do 2028. godine.
Da bi se to podmirilo sirovinama, trebalo bi se iskopati oko 1,6 miliona tona litija. Litij se također već godinama koristi i u drugim sferama, poput industrije stakla i keramike, medicine itd.
Ako litij igra ključnu ulogu u tranziciji ka obnovljivoj energiji, zbog čega se ljudi bune?
Kao i svaka rudarska aktivnost, rudarstvo litija ima svoj ekološki otisak.
Evo nekih štetnih efekata rudarenja litija, prema stranici Greenmatch:
- Otprilike 15 tona CO2 se emituje na svaku tonu ekstrahovanog litija.
- Za ekstrakciju jedne tone litija potrebno je blizu 500.000 litara vode, što može iscrpiti vodne resurse u sušnim regijama i utjecati na lokalne zajednice i ekosisteme.
- Proces može kontaminirati tlo i zrak, što dovodi do gubitka biodiverziteta i oštećenja funkcija ekosistema.
- Iskopavanje litija stvara velike količine mineralnog otpada, što može dovesti do povećanih respiratornih problema i promijeniti hidrološki ciklus. I ima toga još.
Ko su najveći proizvođači litija?
Trenutno su najveći proizvođači litija na svijetu Australija, Čile, Kina i Argentina. Evropska unija je inače jedan od najvećih svjetskih potrošača litija, ali ga ne proizvodi, već uvozi, prije svega iz Kine.
Kako bi se smanjila ovisnost o Kini, EU se okreće drugim izvorima. Trenutno je 15-ak projekata koji se tiču eksploatacije litija u Evropi u različitim fazama razvoja u više od 10 zemalja.
Među njima su i Srbija i Bosna i Hercegovina.
Nalazište u Srbiji je najveće nalazište litija u tvrdoj stijeni u Evropi, za čiju je eksploataciju zainteresovana kompanija Rio Tinto.
Vlada Srbije je u julu ove godine usvojila uredbu kojom omogućava nastavak projekta izgradnje rudnika litija u dolini Jadra, koji je stopiran prije dvije i po godine zbog masovnih ekoloških protesta.
Iz kompanije Rio Tinto navode da se projekat „Jadar“ može realizovati sigurno uz poštivanje najviših domaćih i međunarodnih standarda zaštite životne sredine. Međutim, građani u ove tvrdnje ne vjeruju te se nastavljaju okupljati na protestima širom Srbije.
Protesti i hapšenja u Beogradu
Na protestima u Beogradu koji su održani 10. augusta troje aktivista je uhapšeno zbog blokade željezničkog prometa.
Na ovim protestima sudjelovali su deseci hiljada ljudi Više desetina demonstranata zauzelo je i tračnice na dvije željezničke stanice u Beogradu, blokirajući željeznički promet, a dio demonstranata blokirao je i autocestu.
U nedjelju su uslijedili novi protesti i blokade ispred sjedišta vlade nakon što je policija privela trojicu demonstranata koji su blokirali željeznički promet. Prekršajni sud u Beogradu jednom je odredio pritvor od 40 dana, a drugoj dvojici po 30 dana.
