Nakon što su građani Crne Gore 11. juna ove godine na vanrednim parlamentarnim izborima birali novi saziv Skupštine, na kojima je Pokret Evropa sad osvojio najviše glasova, formiranje nove vlade još uvijek nije na vidiku. I tri mjeseca nakon završetka izbora, pregovori još uvijek traju, a partije koje su učesnici pregovora, kao i mandatar za sastav nove vlade Milojko Spajić, ne žele da se pojavljuju u javnosti, dok proces ne bude doveden do kraja.
Vanredni izbori u junu donijeli su u Crnoj Gori novu političku realnost. Pokret Evropa sad, čiji je lider Milojko Spajić, 37-godišnji ekonomista i jedan od kreatora ekonomskog projekta „Evropa sad 1“, kojim su povećane plate u Crnoj Gori, osvojio je najviše glasova i na osnovu stava većine partija, ali i odluke predsjednika države, dobio mandat da sastavi svoj kabinet.
Spajić traži većinu u parlamentu
Skupština Crne Gore ima ukupno 81 poslanika, a Pokret Evropa sad osvojio je 24 poslanička mandata. Koalicija oko Demokratske partije socijalista (DPS) je osvojila 21 mandat, koalicija „Za budućnost Crne Gore“, koju čine partije nekadašnjeg proruskog i prosrpskog Demokratskog fronta ima 13 mandata, Demokrate 7 mandata, Bošnjačka stranka 6 mandata, GP URA premijera Dritana Abazovića 4 mandata. Po dva mandata imaju SNP i Albanski forum, dok su po jedan mandat osvojili Hrvatska građanska inicijativa i Albanska koalicija.
Za većinu od 41 mjesta u parlamentu, Spajić se odlučio za pregovore sa Demokratama, SNP-om, kao i sa manjinskim partijama. U zbiru, to bi bilo između 43 i 45 mandata. U načelu, ove partije su dogovorile podjelu funkcija i resora, gdje bi mjesto premijera pokrio upravo Spajić, predsjednik Skupštine bi bio lider Demokrata Aleksa Bečić, dok bi ostale funkcije dijelili srazmjerno ostvarenim rezultatima. Bošnjačka stranka, albanske partije, kao i HGI podržale su na svojim organima formiranje vlade u ovom formatu.
Spajić i Milatović više ne misle isto
Problemi oko formiranja Vlade krenuli su onog trenutka kada je Spajić javno saopštio da u Vladi neće biti proruski i prosrpki savez partija okupljen oko koalicije „Za budućnost Crne Gore“. To je uticalo i na stvaranje narativa u javnosti, koji je kreiran od medija u Srbiji da Srbi u Crnoj Gori neće biti dio nove Vlade, iako je realnost sasvim drugačija, imajući u vidu da su glasove Srba u Crnoj Gori na ovim izborima dominantno dobili Demokrate i Pokret Evropa sad.
To je izazvalo i suprotnost u stavovima između Spajića i aktuelnog predsjednika države Jakova Milatovića, koji je potpredsjednik Pokreta Evropa sad. Milatović se javno založio da bi Vlada trebala biti inkluzivnija i da bi koalicija „Za budućnost Crne Gore“, koja je nepoželjan partner zapadnim ambasadama, ipak trebala biti dio Vlade. Stavove Milatovića podržalo je četvoro poslanika sa ove liste, koji su podršku Vladi uslovili time da u pregovorima bude uključena koalicija „Za budućnost Crne Gore“.
Spajić sada radi na obezbjeđivanju podrške od 41 poslanika, što je tijesna, ali neophodna većina u Skupštini. Osim 20 poslanika sa liste svoje partije, Spajiće računa na podršku manjinskih partija, Demokrata, ali i SNP-a, sa kojim sada i pregovara.
Zapad i manjinske partije ne bi Vladu sa prosrpskim partijama
Manjinske partije u Crnoj Gori, prije svega Bošnjačka stranka koja je osvojila šest mandata, ali i albanske partije i Hrvatska građanska inicijativa, tokom pregovora sa Spajićem, jasno su poslali poruku da za njih nije prihvatljiva Vlada u kojoj bi bio bivši DF, a sadašnja koalicija „Za budućnost Crne Gore“, zbog njihovih stavova oko Kosova, genocida u Srebrenici, kao i rata u Ukrajini.
Stav manjinskih partija se naslanja i na stavove američke i njemačke ambasade u Crnoj Gori, koje su saopštile da nova vlada mora biti proevropska.
Rok za novu Vladu 10. novembar
Predsjednik države Jakov Milatović je 10. avgusta, nakon održanih konsultacija sa predstavnicima svih partija, mandat za sastav nove Vlade povjerio Milojku Spajiću. Od tog dana teče rok od 90 dana do kada Spajić treba sastaviti svoj kabinet. To znači da je krajnji rok za formiranje Vlade 10. novembar.
