Rezultati objavljeni u ponedjeljak ujutro otvaraju put 45-godišnjoj Meloni da postane prva žena premijer u zemlji, na čelu najdesnije orijentisane vlade od Drugog svjetskog rata.
"Još jednom možemo biti ponosni što smo Italijani", rekla je ona na skupu koji je organizovala njena stranka nakon što su projekcije ukazivale na jasnu pobjedu. "Nismo odustali, nismo se povlačili. Shvatili smo, baš kao i Italijani, da su prečice samo iluzija“, rekla je Meloni, prije nego što je citirala italijanskog katoličkog sveca Franju iz 12. stoljeća: "Počnite tako što ćete učiniti ono što je neophodno; onda uradite ono što je moguće; i odjednom činite nemoguće.''
Njena stranka, koja ima korijene u postfašističkim pokretima nastalim iz pepela italijanske ratne diktature predvođene Benitom Mussolinijem, napredovala je sa samo četiri posto glasova na posljednjim izborima 2018. godine na više od 26 posto. Rezultat, koji je čak i bolji od onog što su ankete predviđale, uslijedio je nakon što je Meloni svoju partiju Braća Italije pozicionirala kao jedinu veliku stranku u opoziciji tokom mandata vlade nacionalnog jedinstva premijera 'Super' Marija Draghija, koja je trajala samo 17 mjeseci.
Koalicija desnog centra, koja uključuje antimigrantsku Ligu (Lega) koju predvodi Matteo Salvini i Forza Italia (FI) četverostrukog premijera Silvija Berlusconija, ima jasnu većinu za upravljanje u oba doma parlamenta s više od 44 posto glasova.
Desničarskoj koaliciji, koja je kreirala sliku jedinstva uprkos razlikama, protivnik je bio lijevi i centristički tabor podijeljen u dvije koalicije i jednu stranku, rebrendirani Pokret pet zvijezda (Movimento 5 Stelle - M5S) na čelu s bivšim premijerom Giuseppeom Conteom. Pokret pet zvijezda pokrenuo je političku krizu koja je dovela do prijevremenih izbora kada je u ljeto povukla podršku Draghijevoj vladi.
Koalicija koju predvodi Demokratska partija (Partito Democratico - PD) Enrica Lette, također bivšeg premijera, trebala bi postati glavna opoziciona snaga u zemlji s blizu 26 posto glasova.
"Imate ovaj razbijeni progresivni tabor, koji plaća posljedice svojih podjela", kazao je za TRT World Carlo Ruzza, profesor političke sociologije na Univerzitetu Trento.
“Demokratska partija je insistirala na ideološkom aspektu izbora, koji je za birače važan, ali ne toliko važan u odnosu na kvalitet života koji se pogoršava... i za mlade ljude koji ne mogu naći posao”, dodaje on.
Italijanska ekonomija je i dalje usporena nakon krize iz 2008. godine, a javni dug Italije je dodatno porastao tokom pandemije COVID-19 i dostigao više od 150 posto BDP-a. Glavna stranka lijevog centra Demokratska partija bila je u vladi kao dio koalicija tokom većeg dijela tog pada.
“Idealizovan odnos [Demokratske partije] s Evropom nije doveo do većeg kvaliteta života“, kaže Ruzza te dodaje: "A oni ljudi koji nisu u stanju da spoje kraj s krajem do kraja mjeseca, ili koji su ekonomski patili od pandemije, napravili su izbor koji bi svako u demokratskoj državi učinio: da probaju s opozicijom."
Nešto manje od 64 posto Italijana izašlo je na glasanje, što je najniža izlaznost ikada, u poređenju sa 73 posto na izborima iz 2018. godine.
"To je alarmantan broj za državu koja je, prije nekoliko decenija, imala najviši nivo političkog učešća među naprednim demokratijama", kazao je Davide Angelucci, istraživač u Centru za izborne studije na Univerzitetu Luiss u Rimu. Opadajući trend, dodaje, počeo je 1980-ih godina, a ovaj posljednji put je ipak uslijedio kao rezultat uzastopnih vladinih kriza koje su građane ostavile neangažovane i nezadovoljne.
"Od 2008. godine imali smo dvije teknokratske vlade, u prošlom sazivu imali smo tri različite vlade", kaže Angelucci te napominje dalje: "Ova velika volatilnost i nestabilnost kod građana stvara percepciju da više ne mogu kontrolisati svoje političke donosioce odluka, da više ne mogu pripisivati odgovornost za ono što im se dešava.”
Meloni je naporno radila tokom predizborne kampanje da odvoji svoju stranku od njenih najekstremnijih elemenata kako bi pružila ohrabrujuću sliku evropskim partnerima Italije i međunarodnoj zajednici. U međunarodnim odnosima, ona se čvrsto pozicionirala na strani NATO-a i protiv Rusije, za razliku od njena dva saveznika u kampanji, čiji je stav često bio neodlučan.
Međutim, na unutrašnjem planu, Meloni promoviše agendu koja je slična onoj koju imaju desničarske evropske partije kao što su Pravo i pravda u Poljskoj i Orbanov Fidesz u Mađarskoj.
“Pitanja poput migracije i identiteta su nešto što je blisko desnici, i to su pitanja za koja će se vjerovatno boriti“, smatra Paolo Cossarini, italijanski istraživač političkih nauka na Univerzitetu u Valenciji.
“Kako u Italiji tako i u Evropi, ekstremna desnica se normalizira“, ističe Cossarini za TRT World. Na izborima u Švedskoj ranije u septembru, krajnje desničarska partija Švedski demokrati postala je druga najveća stranka u zemlji.
“Na izbornom nivou oni pronalaze konsenzus i legitimitet.”
